Οστεοαρθρίτιδα

Η οστεοαρθρίτιδα είναι διαφορετική από την οστεοπόρωση. Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση όπου τα κόκκαλα καθίστανται εύθραυστα και ευπαθή, πράγμα που τα κάνει να σπάνε πιο εύκολα.
Μπορεί να προσβάλλει οποιαδήποτε άρθρωση, με συχνότερη εντόπιση τα χέρια, τον αυχένα, τον ώμο, τη μέση, τα γόνατα και τα ισχία.
Παρουσιάζει προοδευτική επιδείνωση με το χρόνο και οι θεραπείες που εφαρμόζονται έχουν στόχο την επιβράδυνση της εξέλιξης, την ανακούφιση από τον πόνο και την βελτίωση της λειτουργίας των αρθρώσεων.

Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας συχνά εξελίσσονται αργά και χειροτερεύουν με την πάροδο του χρόνου. Τα συμπτώματα και σημεία της οστεοαρθρίτιδας περιλαμβάνουν:
• Πόνο. Οι αρθρώσεις σας μπορεί να πονούν κατά τη διάρκεια ή μετά από δραστηριότητα κίνησης
• Ευαισθησία. Οι αρθρώσεις σας μπορεί να είναι ευαίσθητες στην εφαρμογή ελαφράς πίεσης.
• Δυσκαμψία. Συνήθως το πρωί ή μετά από περιόδους ακινησίας.
• Απώλεια του εύρους κίνησης. Μπορεί να μην είναι δυνατόν να κινήσετε τις αρθρώσεις σας στο πλήρες εύρος κίνησης αυτών.
• Αίσθημα προστριβής. Μπορεί να ακούτε ή να αισθάνεστε ένα αίσθημα προστριβής όταν χρησιμοποιείτε την πάσχουσα άρθρωση.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας
• Μεγάλη ηλικία
• Φύλο (γυναίκες)
• Οστικές παραμορφώσεις
• Τραυματισμοί
• Παχυσαρκία
• Καθιστική ζωή
• Τύπος επαγγέλματος (επαναλαμβανόμενα φορτία)
• Συνοδές παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, ουρική αρθρίτιδα, νόσος Paget)

Επιπλοκές
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια εκφυλιστική νόσος που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Ο πόνος και η δυσκαμψία μπορεί να χειροτερεύσουν σε τέτοιο βαθμό ώστε να καθιστούν τις καθημερινές δραστηριότητες δύσκολα πραγματοποιήσιμες. Μερικοί ασθενείς αδυνατούν να εργασθούν. Όταν ο πόνος είναι πολύ έντονος, τότε θα πρέπει να προτείνεται η λύση της αρθροπλαστικής.

Πότε θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική συμβουλή
Εάν παρουσιάζετε οίδημα ή δυσκαμψία στις αρθρώσεις σας που διαρκούν περισσότερο από μερικές εβδομάδες (2-3), τότε θα πρέπει να κλείσετε ραντεβού με τον ιατρό σας.

Προετοιμασία για το ραντεβού σας
Ενώ μπορεί να συζητήσετε τις ανησυχίες σας με τον οικογενειακό σας ιατρό, εκείνος θα πρέπει να σας παραπέμψει σε ορθοπαιδικό χειρουργό για περαιτέρω αντιμετώπιση.

Θα μπορούσατε να γράψετε μια λίστα που να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
• Λεπτομερή περιγραφή των συμπτωμάτων σας.
• Πληροφορίες για άλλες παθήσεις που τυχόν πάσχετε.
• Πληροφορίες για παθήσεις που τυχόν πάσχουν οι συγγενείς σας.
• Τα φάρμακα που λαμβάνετε σε χρόνια βάση.
• Ερωτήσεις που μπορεί να θέλετε να μας κάνετε.

Πιθανές ερωτήσεις που μπορεί να σας απευθύνει ο ορθοπαιδικός:
• Πότε ξεκίνησε ο πόνος
• Ο πόνος είναι συνεχής ή έρχεται και φεύγει
• Υπάρχουν δραστηριότητες που βελτιώνουν ή επιδεινώνουν τον πόνο
• Έχετε ποτέ τραυματίσει στο παρελθόν την άρθρωση που πονάει.

Διαγνωστική προσπέλαση
Κατά τη διάρκεια της κλινικής εκτίμησης, θα εξετασθεί προσεκτικά η προσβεβλημένη άρθρωση για τη διαπίστωση της παρουσίας ή όχι ευαισθησίας, οιδήματος ή ερυθρότητας. Επίσης, θα εκτιμηθεί το εύρος κίνησης. Υπάρχει περίπτωση να ζητηθούν εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις.

Εργαστηριακές εξετάσεις (δεν αποτελούν εξετάσεις ρουτίνας)
• Εξετάσεις αίματος. Θα βοηθήσουν να αποκλεισθούν άλλες αιτίες αρθρικού πόνου, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
• Ανάλυση αρθρικού υγρού. Μπορεί με τη χρήση βελόνης να αναρροφηθεί υγρό από την προσβεβλημένη άρθρωση. Η εξέτασή του είναι δυνατόν να καθορίσει εάν υπάρχει φλεγμονή και έαν ο πόνος σας οφείλεται σε ουρική αρθρίτιδα ή φλεγμονή.

Απεικονιστικές εξετάσεις
• Ακτινογραφίες. Ο αρθρικός χόνδρος δεν είναι ορατός στις ακτινογραφίες. Η απώλειά του όμως είναι προφανής από τη μείωση του μεσάρθριου διαστήματος (του χώρου μεταξύ των οστών της άρθρωσης). Επίσης, μπορεί να αποκαλυφθεί υποχόνδρια σκλήρυνση με την παρουσία οστικών κύστεων, καθώς και οστεόφυτα στις παρυφές των αρθρικών επιφανειών. Πολλοί ασθενείς είναι δυνατόν να έχουν ακτινολογικές αλλοιώσεις ενδεικτικές οστεοαρθρίτιδας, πριν παρουσιάσουν συμπτώματα.
• Μαγνητική τομογραφία (δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας). Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιεί κύματα και ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο για να δημιουργήσει λεπτομερείς εικόνες των οστών και των μαλακών μορίων, συμπεριλαμβανομένου του αρθρικού χόνδρου. Μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό της ακριβούς αιτίας του πόνου σας.

Αντιμετώπιση

Αλλαγή τρόπου ζωής και άλλα διορθωτικά μέσα
• Ανάπαυση. Εφόσον αισθανθείτε πόνο ή φλεγμονή στις αρθρώσεις σας καλό είναι να αναπαυθείτε για 12 με 24 ώρες. Προσπαθήσετε να βρείτε δραστηριότητες που δεν απαιτούν την επαναλαμβανόμενη χρήση των αρθρώσεων που πάσχουν.
• Άσκηση. Η άσκηση θα αυξήσει την αντοχή και τη δύναμη των μυών με αποτέλεσμα να γίνεται η άρθρωση σταθερότερη. Είναι προτιμότερο να κάνετε ήπιες ασκήσεις, όπως το περπάτημα, η ποδηλασία ή η κολύμβηση. Εάν νιώσετε νέα ενοχλήματα (πόνο) τότε θα πρέπει να σταματήσετε. Νέος πόνος που διαρκεί για ώρες μετά την άσκηση πιθανόν να οφείλεται στο ότι το παρακάνετε.
• Απώλεια βάρους. Οι υπέρβαροι ασθενείς υποβάλλουν σε μεγαλύτερο στρες τις φορτιζόμενες αρθρώσεις, όπως τα γόνατα και τα ισχία. Ακόμα και μια μικρή απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τον πόνο λόγω της αποφόρτισης που προκαλεί. Μιλήστε με τον ιατρό σας για υγιεινούς τρόπους απώλειας βάρους. Ο καλύτερος συνδυασμός είναι αυτός της δίαιτας και της άσκησης.
• Χρήση θερμών / ψυχρών επιθεμάτων. Τόσο τα ζεστά όσο και τα ψυχρά επιθέματα μπορούν να ανακουφίσουν τις αρθρώσεις σας από τον πόνο. Η ζέστη βοηθά στη δυσκαμψία και το ψύχος στους μυϊκούς σπασμούς.
• Χρήση αλοιφών. Οι κρέμες και τα τζελ που είναι διαθέσιμα στα φαρμακεία μπορούν να προκαλέσουν παροδική ανακούφιση από τον οστεοαρθριτικό πόνο. Κάποιες κρέμες “μουδιάζουν” την περιοχή δημιουργώντας ένα ψυχρό ή θερμό αίσθημα. Άλλες περιέχουν συστατικά, όπως ασπιρίνη, που απορροφούνται από το δέρμα. Οι κρέμες αυτές δρουν καλύτερα σε αρθρώσεις που βρίσκονται κοντά στο δέρμα, όπως τα γόνατα και τα δάκτυλα.
• Χρήση βοηθητικών συσκευών. Διάφορες βοηθητικές συσκευές, όπως μπαστούνι, πατερίτσες μπορούν να κάνουν τις καθημερινές σας δραστηριότητες πιο εύκολες και ασφαλείς.

Φυσικοθεραπεία / Βοηθήματα
• Φυσικοθεραπεία. Ζητήστε από τον ορθοπαιδικό σας να σας παραπέμψει σε έναν φυσιοθεραπευτή. Εκείνος θα εργασθεί μαζί με εσάς ώστε να σας φτιάξει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων, που θα ενδυναμώσει τους μύες γύρω από την άρθρωση που πάσχει, θα αυξήσει το εύρος κίνησης των αρθρώσεων και θα μειώσει τον πόνο.
• Αποφύγετε την υπερβολική φόρτιση των αρθρώσεών σας. Είναι δυνατόν να βρείτε τρόπους ώστε να αποφεύγετε την υπερβολική φόρτιση των αρθρώσεών σας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα μια οδοντόβουρτσα με φαρδιά λαβή θα έκανε το βούρτσισμα των δοντιών ευκολότερο εάν πάσχετε από οστεοαρθρίτιδα στα χέρια. Η χρήση πάγκου κατά τη διάρκεια του μπάνιου θα ανακούφιζε από τον πόνο της ορθοστασίας στην περίπτωση της οστεοαρθρίτιδας των γονάτων.
• Δοκιμάστε ειδικούς νάρθηκες ή πάτους στα υποδήματα. Οι συσκευές αυτές ακινητοποιούν ή στηρίζουν τις αρθρώσεις σας και βοηθούν στην αποφόρτισή τους.

Φαρμακευτική αγωγή
• Παυσίπονα φάρμακα. Τα παυσίπονα μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο, αλλά δεν μειώνουν την φλεγμονή. Έχουν αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με οστεαρθρίτιδα που έχουν ήπιο έως μέτριο πόνο.
• Αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα μειώνουν τη φλεγμονή και ανακουφίζουν από τον πόνο. Παρενέργειες αποτελούν ο ερεθισμός του στομάχου, εμβοές των ωτών, καρδιαγγειακά προβλήματα, αιματολογικές διαταραχές, και ηπατική και νεφρική βλάβη. Πιο ηλικιωμενά άτομα βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για επιπλοκές.
• Ναρκωτικά φάρμακα. Συνήθως στην κατηγορία αυτή ανήκουν σκευάσματα που περιέχουν συστατικά παρόμοια της κωδεΐνης και μπορούν να ανακουφίσουν από πιο έντονο πόνο. Τα φάρμακα αυτά ενέχουν τον κίνδυνο της εξάρτησης, αν και έχει βρεθεί ότι είναι πολύ μικρός σε ασθενείς που έχουν πολύ έντονο πόνο. Στις παρενέργειες συμπεριλαμβάνονται ναυτία, δυσκοιλιότητα και υπνηλία.

Εναλλακτική ιατρική
Αρκετοί ασθενείς που δεν βελτιώνονται με τις κλασσικές θεραπευτικές μεθόδους αντιμετώπισης του οστεοαρθριτικού πόνου στρέφονται σε εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές. Μερικές από αυτές περιλαμβάνουν:
• Βελονισμός. Μερικές μελέτες σημειώνουν ότι ο βελομισμός μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και να βελτιώσει τη λειτουργικότητα ασθενών που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα. Κατά τη διάρκεια του βελονισμού, πολύ λεπτές βελόνες εισάγονται στο δέρμα σας σε συγκεκριμένα σημεία του σώματός σας. Κίνδυνοι του βελονισμού είναι η φλεγμονή, οι μώλωπες και ο πόνος στα σημεία εισόδου των βελονών.
• Γλουκοζαμίνη και χονδροϊτίνη (συμπληρώματα διατροφής). Οι δημοσιευμένες μελέτες δεν έχουν με σαφήνεια απαντήσει στο κατά πόσο τα συμπληρώματα διατροφής βοηθούν στην αντιμετώπιση του πόνου. Λίγες μελέτες αναφέρουν οφέλη σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, ενώ οι περισσότερες υπονοούν ότι δεν έχουν καμμία δράση. Μην χρησιμοποιείτε γλουκοζαμίνη εάν είστε αλλεργικοί στα οστρακόδερμα. Η γλουκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη μπορούν να αλληλεπιδράσουν με αντιπηκτικά όπως η βαρφαρίνη και να προκαλέσουν διαταραχές στη πήξη του αίματος (αιμορραγίες).

Χειρουργικές / Επεμβατικές μέθοδοι
• Ενέσεις κορτιζόνης. Οι ενέσεις κορτιζόνης (σε συνδυασμό ή όχι με ενέσιμο αναισθητικό) μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας έγχυσης και μετά την αποστείρωση της περιοχής, μια βελόνη εισάγεται στην άρθρωση δια της οποίας εγχέεται το φάρμακο. Ο αριθμός των ενέσεων που μπορείτε να κάνετε κάθε χρόνο είναι περιορισμένος.
• Ενέσεις λίπανσης. Ενέσεις παραγώγων του υαλουρονικού οξέως μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο. Οι ενέσεις αυτές παράγονται από το λειρίο των αρσενικών πουλερικών και είναι παρόμοιες με ένα συστατικό που υπάρχει εντός του αρθρικού υγρού.
• Ενέσεις PRP (Platelet Rich Plasma / Πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια). Η ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων παίζει βασικό ρόλο στην διαδικασία της επούλωσης των τραυμάτων. Η χρήση των PRP, δηλαδή μιας ποσότητας αίματος του ασθενούς με συγκέντρωση αιμοπεταλίων μεγαλύτερη του μέσου όρου, για την θεραπεία τραυματισμένων ιστών (τένοντες, σύνδεσμοι, μύς) μπορεί να εφαρμοσθεί σε μια ποικιλία ορθοπαιδικών προβλημάτων. Οι ενέσεις παρασκευάζονται με λήψη αίματος από τον ασθενή σε άσηπτες συνθήκες, και μετά από φυγοκέντριση, τα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια εγχέονται στην πάσχουσα περιοχή. Πρώιμες μελέτες δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στις περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας. Οι παρενέργειες είναι ελάχιστες αφού χρησιμοποιείται το αίμα του ίδιου του ασθενούς.
• Ενέσεις Βλαστοκυττάρων. Βρίσκονται σε δοκιμαστικό στάδιο και αφορούν τη λήψη μυελού των οστών, συνήθως από το λαγόνιο οστό. Η επεξεργασία του δείγματος μπορεί να γίνει την ίδια ημέρα ή να σταλούν για καλλιέργεια για 2 εβδομάδες. Ακολούθως εγχέονται στην πάσχουσα περιοχή.
• Αρθροσκόπηση. Σε επιλεγμένους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, η αρθροσκόπηση μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τον πόνο και στη βελτίωση της κίνησης. Κατά τη διάρκεια της αρθροσκόπησης γίνεται καθαρισμός και έκπλυσης της άρθρωσης. Πραγματοποιείται δια μικρών χειρουργικών τομών και με τη χρήση ειδικών εργαλείων και κάμερας.
• Οστεοτομία. Κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης που ονομάζεται οστεοτομία, ο χειρουργός κόβει οστούν είτε πάνω από το γόνατο (μηριαίο) ή κάτω από το γόνατο (κνήμη) με στόχο την ευθυγράμμιση του ποδιού. Η οστεοτομία μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο μέσω της μετατόπισης του βάρους μακρυά από τη φθαρμένη περιοχή της άρθρωσης.
• Αρθροπλαστική. Στις περιπτώσεις που τα συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης αποτύχουν, τότε τελευταία θεραπευτική επιλογή αποτελεί η αρθροπλαστική. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός αφαιρεί τις κατεστραμένες αρθρικές επιφάνειες και τις αντικαθιστά με πλαστικές και μεταλλικές συσκευές που ονομάζονται προθέσεις. Οι αρθρώσεις του ισχίου και του γόνατος είναι εκείνες που συχνότερα αντικαθίστανται. Οι χειρουργικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν τη λοίμωξη και τη φλεβοθρόμβωση. Οι τεχνητές αρθρώσεις είναι δυνατόν να φθαρούν ή να χαλαρώσουν οπότε και θα χρειασθεί να αναθεωρηθούν. Η επιλογή της χειρουργικής τεχνικής και υλικών θα πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και κριτήρια και όχι σε τάσεις μόδας ή διαφήμισης. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η μακροβιότητα της αρθροπλαστικής και το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Υποστήριξη
Η φαρμακευτική αγωγή και οι λοιπές θεραπείες αποτελούν σημαντικές παραμέτρους της αντιμετώπισης του πόνου και της αναπηρίας που προκαλεί η οστεοαρθρίτιδα, όμως ένα άλλο πολύ σημαντικό συστατικό της αγωγής είναι η δική σας στάση απέναντι στη νόσο. Η ικανότητά σας να αντιμετωπίζετε τις επιπτώσεις της οστεοαρθρίτιδας συχνά καθορίζει το αντίκτυπο της νόσου στην ζωή σας. Μιλήστε με το ιατρό σας εάν αισθάνεστε απογοητευμένοι. Μπορεί να σας δώσει κάποια λύση ή να σας παραπέμψει σε άλλον ειδικό για να σας βοηθήσει. Στο μεσοδιάστημα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να διατηρήσετε μια θετική στάση. Καταστρώστε με τον θεράποντα ιατρό σας ένα πλάνο αντιμετώπισης ώστε να αισθάνεστε ότι έχετε τον έλεγχο της νόσου. Διάφορες μελέτες αναφέρουν ότι οι ασθενείς που συμμετέχουν στην αγωγή τους αισθάνονται λιγότερο πόνο και λειτουργούν πολύ καλύτερα. Σημαντικό επίσης είναι να γνωρίζετε τα όριά σας. Να ξεκουράζεστε όταν αισθάνεστε κουρασμένοι. Η αρθρίτιδα μπορεί να σας δημιουρήσει αίσθημα κόπωσης και μυικής αδυναμίας.

Μηνήματα
• Επισκεφθείτε το γιατρό σας για θεραπευτική αγωγή και συμβουλές.
• Μάθετε για την οστεοαρθρίτιδα και διαδραματίστε ενεργό ρόλο στη θεραπευτική σας αγωγή. Μάθετε τρόπους να διαχειρίζεστε τον πόνο.
• Παραμένετε δραστήριοι.
• Ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή.
• Ισορροπήστε τη ζωή σας.
• Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας και ζητήστε υποστήριξη.